یکی از مباحث بسیار مهم زیر مجموعه گرایش ساخت و تولید رشته مهندسی مکانیک، مبحث طراحی جیگ و فیکسچر است. اگر مدت کوتاهی به آگهی های استخدام مهندسی مکانیک نگاهی انداخته باشید، حتماً دیده اید که یکی از مهارت هایی که در آن ها قید شده است تسلط به طراحی جیگ و فیکسچر می باشد. اما منظور از جیگ و فیکسچر چیست و این مکانیزم ها دقیقاً چه کاری را برای ما قرار است انجام دهند؟
جیگ و فیکسچر چیست؟
وظیفه اصلی جیگ و فیکسچر (Jig – Fixture) که در زبان فارسی با عبارت قید و بند ترجمه شده است، موقعیت دهی و نگه داشتن قطعه کار برای فرآیند تولیدی می باشد. از قیدو بند ها در ماشینکاری، جوشکاری، فرآیند مونتاژ دقیق، عملیات حرارتی، اندازه گیری و شکل دهی استفاده زیادی می گردد.
اگر بخواهیم به صورت ریز تر و دقیق تر وظیفه قید و بند را بیان کنیم، باید به موارد زیر اشاره کنیم:
1- موقعیت دهی سریع و دقیق قطعه کار
2- تعلیق قطعه کار در موقعیت گرفته شده
3- محکم نگه داشتن قطعه کار (Clamping)
4- تنظیم ابزار یا هدایت ابزار (بوش های سوراخکاری)
اهداف اصلی و مزیت های استفاده از قید و بند:
1- افزایش قابلیت تولید و یا Productivity
2- تولید قطعات با کیفیت یکنواخت
3- کاهش مهارت های لازم اپراتوری
4- افزایش پتانسیل ماشین ابزار
5- کاهش قیمت تولید
مراحل طراحی قیدو بند
1- ارزیابی اقتصادی (بررسی این نکته که اصلاً هزینه کردن برای ساخت جیگ و فیکسچر اقتصادی است یا خیر)
2- به دست آوردن اطلاعات لازم در مورد قطعه کار و ترتیب عملیات
3- بررسی امکانات موجود کارگاهی
4- نوع عملیات و ماشین استفاده شده
5- انتخاب سیستم موقعیت دهی و طراحی اجزای موقعیت دهنده
6- انتخاب سیستم گیره بندی و طراحی اجزای گیره بندی
عناوین جزوه آموزشی طراحی جیگ و فیکسچر
در این جزوه دست نویس که با فرمت PDF تهیه شده است، تمام مواردی که تا اینجا در مورد جیگ و فیکسچر و یا همان قید و بند به آن ها اشاره شد آموزش داده شده است. علاوه بر موارد ذکر شده در این جزوه مباحث زیر نیز آموزش داده شده است:
در نظر گرفتن تلورانس و انطباقات در ساخت جیگ و فیکسچر
جنس مواد مورد استفاده در طراحی قیدو بند
مراحل کاری و یا ایستگاه های کاری
مبحث موقعیت دهی (هندسه قطعه کار، دقت ابعادی قطعه کار، دقت ماشینکاری، ملاحظات راحتی – اقتصادی بودن)
مبحث درجات آزادی
بررسی سطوح صاف و سطوح استوانه ای
موقعیت دهی سوراخ
ماشینکاری سطوح موقعیت دهی
تلورانس های ابعادی در روش های مختلف تولید
نقشه کشی قیدو بند ها
طراحی اجزای موقعیت دهنده ها
طراحی پین های موقعیت دهی
هم مرکز کننده ها
تعویض و باز وبسته کردن قیدو بند
پران ها
اجزای گیره بندی (Clamping devices)
اجزایی هستند که به قطعه کار نیرو اعمال می کنند تا در اثر نیروی ماشینکاری جابجا نشود. معمولاً بیشترین نیرو ها به این اجزاء وارد شده و به همین دلیل آن ها را از فولاد سخت کاری شده (کربن دار) که قابلیت عملیات حرارتی دارند می سازند. اجزای اصلی یک گیره بند شامل پیچ، روبنده، گُوِه، بادامک، مکانیزم و صفحه مغناطیس می گردد.
نرم افزار های مرتبط با طراحی و ساخت جیگ و فیکسچر
با توجه به این که همه قطعات قید وبند ها از لحاظ هندسی منظم هستند و خیلی کم سطوح انحنا دار و فرم دار داریم، بهترین گزینه برای طراحی جیگ و فیکسچر نرم افزار Solidworks است. سالیدورک این امکان را به شما می دهد که در سریع ترین زمان ممکن قطعات قید و بند را طراحی کرده، سپس مونتاژ نمایید. در نهایت می توانید در محیط Drawing اندازه گذاری و تلورانس گذاری نقشه جیگ و فیکسچر را با سرعت بسیار بالا انجام دهید. جهت اطلاعات بیشتر در این زمینه به صفحه آموزش سالیدورک مراجعه فرمایید.
در مورد ساخت قطعات دقیق هم بهترین نرم افزار برای ماشینکاری و جی کد گیری در حال حاضر PowerMILL است که در کشور ما هم برای کار روی دستگاه های CNC استفاده می گردد. در جیگ و فیکسچر با توجه به اهمیت بسیار بالای دقت قطعه کار و سایر قطعات بهتر است از این نرم افزار استفاده شود. برای اطلاعات بیشتر در مورد PowerMILL نیز می توانید به صفحه آموزش پاورمیل مراجعه فرمایید.
دانلود جزوه آموزشی جیگ و فیکسچر
در این قسمت می توانید این جزوه آموزشی را دانلود فرمایید:
دانلود آموزش طراحی جیگ و فیکسچر
هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.